Wolnokonkurencyjny system kapitalistyczny stworzył zapotrzebowanie na wiedzę naukową związaną z intensyfikacją produkcji standardowej, podwaliny wyścigu intelektualnego, techniczno-wynalazczego, a antagonizmy interesów polityczno-gospodarczych, wojny i wyścigi zbrojeń włączyły naukę w państwowe systemy obrony narodowej, podporządkowując cele poznawcze potrzebom militarnym. W wieku XX dokonał się jednocześnie zasadniczy zwrot w stosunkach między nauką zinstytucjonalizowaną a systemem gospodarczo-politycznym państwa przez włączenie instytucji naukowych w system gospodarki planowej. Pierwszy dokonał tego Związek Radziecki w roku 1920, a następnie ppszczegól- ne państwa kapitalistyczne w coraz większym stopniu włączały instytucje naukowe w systemy interwencjonizmu państwowego i obronności kraju.
